OpenAI phát hiện mô hình AI có thể mang nhiều “tính cách”

Một nghiên cứu mới từ OpenAI cho thấy các mô hình trí tuệ nhân tạo có thể phát triển những “tính cách hành vi” riêng biệt, dựa trên những đặc điểm nội tại của chính chúng. Phát hiện này không chỉ có ý nghĩa về mặt kỹ thuật mà còn mở ra hướng tiếp cận mới để quản lý và kiểm soát AI một cách chủ động hơn.

Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học tại OpenAI phát hiện rằng bên trong các mô hình AI lớn tồn tại một số nhóm đặc điểm có khả năng định hình phản ứng của hệ thống. Những đặc điểm này khiến mô hình thể hiện hành vi nhất quán – ví dụ như trả lời theo kiểu phủ nhận, thách thức người dùng hoặc có xu hướng cung cấp nội dung gây tranh cãi. Những biểu hiện như vậy được gọi là các “tính cách hành vi”.

Điểm đáng chú ý là các nhóm đặc điểm này có thể đo lường và điều chỉnh được. Khi các nhà nghiên cứu tăng hoặc giảm mức độ hoạt động của một nhóm đặc điểm cụ thể, hành vi của mô hình cũng thay đổi tương ứng. Điều đó cho thấy việc kiểm soát hành vi của AI không chỉ là vấn đề đạo đức hay dữ liệu, mà còn là một bài toán kỹ thuật có thể can thiệp trực tiếp.

Một trong những lo ngại phổ biến hiện nay là AI có thể bị lỗi nếu bị huấn luyện sai lệch hoặc tiếp xúc với dữ liệu không phù hợp. Tuy nhiên, nghiên cứu của OpenAI chứng minh rằng chỉ cần vài trăm ví dụ đúng định hướng là có thể điều chỉnh lại hành vi không mong muốn. Đây là cơ sở để các tổ chức tối ưu hóa quy trình kiểm tra và tinh chỉnh mô hình với chi phí và thời gian hợp lý.

Việc phát hiện ra những đặc điểm nội tại tương ứng với hành vi cụ thể giúp mở ra khả năng quan sát bên trong mô hình AI, vốn từ trước đến nay vẫn bị coi là “hộp đen”. Nếu hiểu được cơ chế hình thành hành vi, các nhà phát triển sẽ chủ động hơn trong việc xây dựng hệ thống có trách nhiệm, an toàn và đáng tin cậy hơn.

Gợi ý chiến lược cho doanh nghiệp muốn triển khai AI an toàn và hiệu quả

1. Xây dựng hệ thống giám sát từ bên trong mô hình

Các doanh nghiệp nên đầu tư vào khả năng theo dõi hoạt động của mô hình không chỉ từ đầu vào và đầu ra, mà cả từ những đặc điểm xử lý nội bộ. Điều này cho phép phát hiện sớm các hành vi lệch chuẩn trước khi chúng ảnh hưởng đến người dùng hoặc dữ liệu nhạy cảm.

2. Tinh chỉnh hành vi mô hình bằng dữ liệu chất lượng

Thay vì mở rộng huấn luyện với khối lượng dữ liệu lớn, doanh nghiệp có thể sử dụng một bộ dữ liệu nhỏ nhưng có định hướng rõ ràng để điều chỉnh mô hình. Phương pháp này tiết kiệm chi phí, giảm rủi ro và có thể triển khai theo từng giai đoạn.

3. Chủ động đánh giá và xây dựng quy chuẩn hành vi

Việc phân loại các hành vi tích cực, trung lập và tiêu cực theo ngữ cảnh doanh nghiệp sẽ giúp xác định rõ các mức độ chấp nhận được của AI. Từ đó, xây dựng các chính sách kiểm soát phù hợp với đặc thù ngành, văn hóa tổ chức và yêu cầu pháp lý.

Phát hiện mới của OpenAI về khả năng gắn kết giữa đặc điểm nội tại và hành vi mô hình mang lại hướng đi thiết thực cho việc phát triển AI có trách nhiệm. Từ góc nhìn chiến lược, đây là cơ hội để các tổ chức ứng dụng AI một cách kiểm soát, hiệu quả và phù hợp hơn với mục tiêu lâu dài.